Almanach Absolwentów Sienkiewicza

Imię:	Stanisław
Drugię imię:	Bronisław
Nazwisko:	Ciszewski
Klasa:	G. Rzšdowe
Wychowawca:	brak danych
Data ur.:	8 grudnia 1865 r.
Miejsce ur.:	Kršżek , pow. Olkusz
Dawny adres:	brak danych
Kontakt:	brak danych
Opis:	Stanisław Ciszewski Stanisław Bronisław Ciszewski (ur. 8 grudnia 1865 w Kršżku, powiat Olkusz, zm. 27 maja 1930 w Warszawie), etnograf polski, profesor Uniwersytetu Lwowskiego. Był synem górnika Piotra i Anny z Cichowiczów. Kształcił się w gimnazjach w Częstochowie ( rosyjskie gimnazjum rzšdowe ) i Piotrkowie Trybunalskim (nie ukończył), uzyskał dyplom podaptekarza. W latach 1888-1889 pracował jako kustosz Działu Zoologicznego Muzeum Etnograficznego w Warszawie. W 1889 wyjechał na studia do Pragi, gdzie przez rok kształcił się na uniwersytecie w zakresie językoznawstwa i filozofii (m.in. pod kierunkiem Tomasza Garrigue Masaryka). W latach 1890-1891 studiował językoznawstwo na uniwersytecie w Zagrzebiu, następnie prowadził studia etnograficzne w Museum für Volkerkunde w Berlinie (1891-1895), wreszcie studiował historię, geografię i slawistykę na uniwersytecie w Lipsku (1895-1896). W Lipsku obronił pracę doktorskš Künstliche Verwandtschaft bei den Südslaven (1897). Od 1900 pracował jako urzędnik w biurach kolei warszawsko-wiedeńskiej i urzędzie akcyzowym w Sierpcu. W 1910 został mianowany profesorem nadzwyczajnym Uniwersytetu Lwowskiego i kierownikiem Katedry Etnografii i Etnologii; była to pierwsza polska katedra w dziedzinie etnologii. Prowadził wykłady z etnologii ogólnej i etnografii Australii i Oceanii. W krótkim czasie popadł w konflikt z władzami uczelni; uważał, że dostał zbyt mało czasu na przygotowanie wykładów oraz narzekał na brak pomocy naukowych i odpowiedniej literatury. W efekcie zrezygnował z pracy na uniwersytecie w 1912 (powięcił temu zdarzeniu artykuł Dlaczego ustšpiłem z katedry na Uniwersytecie Lwowskim, 1912). Powrócił do pracy urzędniczej, do 1914 pracował w biurze akcyzy w Makowie Mazowieckim. Lata I wojny wiatowej i następne spędził w Rosji (do 1924); po powrocie do Polski był redaktorem naczelnym periodyku Prace Etnologiczne (1924-1930). W pracy naukowej zajmował się obrzędami ludowymi, literaturš ludowš, etymologiš. Był inicjatorem szerokich badań nad pierwotnymi normami i ustrojami prawnymi, okrelił pojęcie "rodu" w różnych organizacjach społecznych, ustalił również etymologię tego słowa w różnych językach. Postawił własnš koncepcję pierwotnej więzi społecznej, opartej na idei pokrewieństwa; zajmował się pokrewieństwami fikcyjnymi - blinięctwem naturalnym (zwišzki między ludmi a przedstawicielami wiata zwierzęcego, rolinnego i nieorganicznego), blinięctwem zewnętrznym (zwišzek między dzieckiem poczętym a dzieckiem karmionym piersiš tej samej matki), pokrewieństwem mlecznym (zwišzek między akuszerkš a odbieranym dzieckiem i jego matkš), pokrewieństwem duchowym między nauczycielem a uczniem, więziš między drużbš a parš młodš, więziš między rodzicami chrzestnymi a innymi. Ponadto prowadził badania etymologiczne gwar polskich. Najważniejsze prace: Lud robotniczo-górniczy z okolic Sławkowa w powiecie olkuskim (1886) Lud jako twórca terminologii językoznawczej i niektórych nazw plemiennych (1888) Wzniecanie ognia za pomocš tarcia (1889) Próbka poezji ludowej chorwacko-serbskiej (1891) Krakowiacy (1897) Objanienia wyrazów: cygaro, hamak, huragan, kanibal, orkan (1899) Wróżda i pojednanie (1900) Ognisko. Studium etymologiczne (1903) Trepanowanie i skrobanie czaszek w celach leczniczych na Kaukazie (1911) Przyczynek do słownika gwary wielkopolskiej (1916) Pacierze, żydowskie pacierze i paciernik (1927) Żeńska twarz (1927) W latach 1910-1912 współpracował z pismami "Lud" i "Rozprawy Wydziału Historyczno-Filozoficznego AU w Krakowie". W 1924 został członkiem- korespondentem PAU. Jego uczniem był m.in. póniejszy profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego Władysław Semkowicz, znawca nauk pomocniczych historii. ródła: Biogramy uczonych polskich, Częć I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A-J, Wrocław 1983