Almanach Absolwentów Sienkiewicza

Gazeta Wyborcza z dnia 10 marca 1999 r.

Kapitan Jerzy Kurpiński „ Ponury”

Jerzy Kurpiński urodził się dnia 22 grudnia 1918 roku w Częstochowie, w powszechnie szanowanej i zamożnej rodzinie ogrodników. Można przyjąć, że był rówieśnikiem Odrodzonej i pierwsze Jego lata szkolne upłynęły w wolności i euforii odrodzonego Państwa.
Rodzice zafundowali mu elitarne Gimnazjum i Liceum im. H. Sienkiewicza, najstarsze w Częstochowie, które ukończył w 1937 roku. Po maturze podjął służbę wojskową w 27 pp w Częstochowie i tam ukończył szkołę podchorążych piechoty pod okiem płk. Stanisława Maczka z wyróżnieniem i nagroda w postaci pamiątkowej szabli. Po odbyciu obowiązkowej służby podjął zgodnie z tradycjami rodziny studia na wydziale ogrodnictwa Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie.
Przed wybuchem wojny zostaje zmobilizowany i bierze udział w bitwach przeciwko Niemcom. W ostatniej bitwie pod Kockiem, już w październiku, walczy w Samodzielnej Grupie Operacyjnej „ Polesie” pod gen. Franciszkiem Kleebergiem. Po bitwie dostaje się do niewoli sowieckiej, a później niemieckiej, skąd ucieka do Częstochowy. Otrzymuje pracę w leśniczówce Kręciwilk k. Olsztyna i podejmuje dalsza walkę, wstępując do Służby Zwycięstwa Polski. Dnia 8 września 1942 roku gestapo aresztuje w mieszkaniu Kurpińskiego w Częstochowie nie rozpoznanego dowódcę obwodu płk. Stanisława Mareckiego „ Butryma” o osadza go w więzieniu na Zawodziu celem dalszego śledztwa. Dnia 4 października 1942 r. grupa por. Henryka Furmańczyka przy pomocy strażników Edwarda Watały i Henryka Zyskowskiego podstępem uwalnia płk. „ Butryma” z więzienia, a Jerzy Kurpiński „ Ponury” wywozi go do Nowego Sącza, gdzie obydwaj stanowią kierownictwo podziemia. Po wpadce ginie płk. „Butrym” a „ Ponury” wraca jako spalony do obwodu częstochowskiego i tutaj zostaje wiosna 1943 roku dowódcą pierwszego oddziału leśnego ziemi częstochowskiej. W rejonie Złotolasów . Złotego Potoku.
W wyniku zdrady w Mokrzeszyw połowie 1942 r. sześciu spalonych tworzy pierwszy oddział pod dowództwem ułana 15 pułku wielkopolskiego leśniczego Floriana Adamczykaps. „ Hubert”. Przetrzymują zimę 1943 roku i na wiosnę otrzymują rasowego dowódcę „ Ponurego”, który z przypadkowych chłopców tworzy pierwszy zdyscyplinowany oddział wojskowy. „ Ponury” buduje linie siedmiu bunkrów leśnych od Julianki do Żółwia, przyjmuje pierwsze zrzuty lotnicze na koszach „ Trawa”, „ Ogórek”, „ Orzech”, „ Oleandry”, „ Olcha” itp. Szkoli podoficerów i przyjmuje do oddziału podchorążych z Częstochowy dla ćwiczeń wojskowych.
Powstają samorzutne placówki w Przyrowie, w Janowie, w Olsztynie. W Żarkach, założone przez nauczycieli, leśników, granatowych policjantów, które szkoli „ Ponury” i mobilizuje do akcji odbioru zrzutów, ataków sabotażu na tory kolejowe, zakłady rolne, urzędy gminne.
Nawiązuje ścisłe kontakty z władzami leśnymi, posterunkami policji granatowej, miejscowymi nauczycielami, związkiem ziemian „ Uprawa” z Karolem Stejnhagenem, wreszcie z księżmi parafialnymi, w szczególności z ks. płk. Serafinem Opałko, kapelanem AK „ Zygmuntem”.
Na wsiach obwodu szerzy się pijaństwo, bandytyzm. „ Ponury” przejmuje rolę administratora i policjanta obwodu. Organizuje wywiad, niszczy bimbrownie, rewiduje domostwa bandytów, wymierza kary chłosty i inne gorliwym wobec Niemców sołtysom, likwiduje na podstawie wyroków sądu wojskowego w Częstochowie ( Antoni Kozielewski, Janusz Waśniewski ) zdrajców i donosicieli.
Głównym zadaniem są akcje zbrojne przeciw Niemcom jak :
- 14 czerwca 1944 r. atak na żandarmów żareckich koło Ostrężnica : likwidacja oberlejtnanta Schmidta, mordercy Bartosików;
- 10 lipca akcja na obóz Wermachtu w Myszkowie, ginie 68, rannych 150 niemców, spalone baraki i obóz zlikwidowany w ciągu 3 dni;
- od 18 sierpnia do 3 września udział w koncentracji „ Jodły”, tj. 2 Kileleckiej 1 7 Częstochowskiej Dywizji Piechoty AK do Powstania Warszawskiego. Sforsowanie Pilicy i umocnień, osiągnięcie rejonu Przysuchy;
- 7 września zajęcie Janowa i Ligenschaftu, rekwizycja stajni i obór, całej administracji;
- 9 września wysadzenie i zniszczenie kilkudziesięciu metrów toru kolejowego pod Staropolem;
- 11 września pacyfikacja Złotolasów, ponad 4 tys. Niemców rozbija baon szkoły z Krakowa do Powstania, osłona rozbitków i dozbrojenie w Stawkach;
- 7 października akcja na oddział SA pod Olesnem, likwidacja 18 Niemców, zdobyto broń, mundury, ciężko ranny leśnik „ Hubert”;
- październiku marsz na front do Wisły, przejęcie 3 lotników Rosjan ze spalonego samolotu wracającego spod Jędrzejowa;
- 7 listopada zamach na osławionego żandarma Schuberta z Zarek k. Diabelskich Mostów;
- pacyfikacja „ Waldkater” w końcu października i ujęcie 3 Belgów z SS „ Valonen”.
Mimo pacyfikacji i nasycenia terenem Wehrmachtem „ Ponury” szczęśliwie uniknął rozbicia oddziału i większych strat osobowych.
Do stałych działań należało przyjmowanie zrzutów, demolowanie zakładów przemysłu rolnego, rozbrajanie posterunków policji i kolejowych, niszczenie spisów przymusowych dostaw rolnych i osobowych w urzędach gminnych.
Stosunki z miejscową ludnością i placówkami były wzorowe, nie było donosów i wpadek, niemożliwe byłoby działanie oddziału bez pomocy mieszkańców.
28 grudnia nastąpiło przyjęcie angielskiej misji „ Freston” z płk. Hudsonem i spotkanie z gen. Okulickim. Oddział został rozwiązany 17 stycznia w Sierakowie przez wojska sowieckie, oficerowie aresztowani.
Wskutek licznych aresztowań przez „ bezpieczeństwo” i celem ochrony magazynów broni w budynkach „ Ponury” powrócił do żołnierzy i działał do amnestii wespół z oddziałem „ Bolesława” Włodzimierza Musialika.
„ Ponury ” Bral udział w rozmowach i podpisaniu umowy amnestyjnej między władza ludową i płk. Janem Mazurkiewiczem „ Radosławem” w Warszawie i tam się ujawnił w sierpniu 1945 r.
Na początku września 1945 r. uczestniczył w Komisji Likwidacyjnej Armii Krajowej przy ul. Racławickiej w Częstochowie i umożliwił swoim żołnierzom powrót do zycia cywilnego i na uczelnie.
Niestety, sady wojskowe nie respektowały umowy, twierdząc, że nie ma ona mocy sejmowej, później aresztowano ujawnionych i skazano na najwyższe wyroki.
Margines społeczny, któremu odmawiano wstąpień do Armii Krajowej i pozostawał bezczynny w czasie wojny, poprzestając na bandytyzmie, masowo zasilił szeregi służby bezpieczeństwa i sprawował dokuczliwą dla społeczeństwa władzę.
Dowództwo brygady AL. Bema wydało VKWD dowódców pułków 27 i 74 AK mjr Karola Kutnickiego „ Kruka” i mir. Mieczysława Terchalskiego” Marcina”, wywiezionych do Rosji. Innych dowódców skrytobójczo mordowano bez sadów, np. Por. Eligiusza Szczepańskiego, por. Zygmunta Czajkowskiego, por. Jana Sułka. Prawie wszyscy żołnierze AK przejściowo byli więzieni przez Służbę Bezpieczeństwa.
„ Ponury” po wojnie pomagał przystosować się do życia cywilnego i wszedł do Zarządu Związku Partyzantów w Częstochowie.
Niestety „ bezpieczeństwo” w szczególności działacze AL. – u rejonu Zielonej Dąbrowy winni mordu na właścicielu Gayrze, pamiętając przewagi „ Ponurego” podczas wojny, zaczęli oskarżać go o grabieże, mordy i przypisali mu na końcu nawet samobójstwo. „ Ponury” ostrzeżony od 1948 r. ukrywał się u rodzin swoich żołnierzy na Śląsku, w Wielkopolsce w rodzinie leśniczego „ Huberta”, aż wreszcie agenci UB próbowali go aresztować w hotelu milicyjnym Fregata w Warszawie, gdzie rzekomo wypadł z okna 4 piętra w dniu 22 maja 1955 r. Zwłoki odebrała rodzina z więzienia w Mokotowie i pochowała na Powązkach w Warszawie, obok jego ojca.
Sprawę śmierci „ Ponurego” bada obecnie Komisja ds. Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu na wniosek okręgu Światowego Związku Żołnierzy AK w Częstochowie.
„ Ponury” był najmłodszym wiekiem oficerem 27 pp AK , wysokim przystojnym brunetem, troskliwym i opiekuńczym, posiadającym bezwzględny posłuch, podziw i miłość żołnierzy. Był kawalerem wielkiej fantazji, ostatnim wielkim zagończykiem, synem ziemi częstochowskiej, wychowanym w duchu niepodległości i bezgranicznego poświęcenia. Awansowany do stopnia kapitana, odznaczony został dwukrotnie Krzyżem Walecznych, Virtuti Militari . Krzyżem Zasługi z Mieczami.
„ Ponury” istnieje jako legenda, społeczeństwo uczciło jego pamięć tablicami na kościołach w Przyrowie, Janowie, Złotym Potoku, Żarkach, na murze Gimnazjum im. H. Sienkiewicza, Ostańcu k. Źródeł Zygmunta, kapliczce w Hucisku. „ Ponury” to nieprzeciętna osobowość, prawość, świetny operatywny oficer, dowódca, niestety zginął zaledwie w wieku 37 lat, bo Polska Ludowa go nie przyjęła. „ Ponury” prócz pamięci pozostawił syna córkę, a żołnierze jego pielgrzymują każdego października na msze św. Do Złotego Potoku.

[Komentarze (1)]